Spis treści
- Zamówienia publiczne w pigułce.
- Czym jest sukcesja uniwersalna przedsiębiorstwa?
- Sukcesja uniwersalna i wykonawcy zamówień publicznych
- Różne etapy zamówień publicznych, to różne rozwiązania prawne podczas sukcesji
- Kwestia ekspektatywy i zamówienia publiczne
Zamówienie publiczne w pigułce.
Zamówienia publiczne można określić jako odpłatną umowę zawieraną między zamawiającym, a wykonawcą, czy podmiotem, który oferuje zamawiającemu w zakresie zamówień publicznych: usługi, roboty budowlane, albo dostawy.
Zamówienia publiczne to również znacząca forma udziału sektora publicznego w gospodarce. Komisja Europejska podaje, że wydatki na zamówieniach publicznych 2021 to nawet 19% PKB UE, co w przeliczeniu dało kwotę około 2,3 biliona euro.
Tak znacząca gałąź gospodarki jest oczywiście oparta o środki ochrony prawnej. Zarówno zamawiający, jak też wykonawca zamówień publicznych muszą działać w określony prawem sposób. Akty prawne regulują również moment sukcesji uniwersalnej firm, spółek i przedsiębiorstw, które sięgają po zamówienie publiczne.
Czym jest sukcesja uniwersalna przedsiębiorstwa?
Mówiąc o sukcesji myślimy, albo o sukcesji syngularnej, albo o uniwersalnej (generalnej) w zakresie praw i obowiązków cywilnoprawnych. Tu zajmę się tym drugim typem.
Najprościej ujmując sukcesją uniwersalną określa się wstąpienie w ogół praw i obowiązków przedsiębiorcy przez jego następców prawnych. Następcą prawnym może być odpowiednio spółka przejmująca, spółka nowo zawiązana, czy spółka powstała w wyniku podziału.
Nie jest to jednak banalne i proste działanie. Sukcesji uniwersalnej podlegają nie tylko małe firmy, ale też spółki czy duże korporacje.
Sukcesja utożsamiana bywa błędnie z jednorazowym aktem. Muszę podkreślić, że nie jest to akt, a proces. Na jego mocy odbywa się przekazanie własności aktywów wchodzących w skład przedsiębiorstwa oraz faktycznej władzy nad nim wraz z możliwością czerpania z nich korzyści na rzecz sukcesorów.
Co to oznacza?
W wyniku określonego zdarzenia prawnego firma przejmująca wchodzi w ogół praw i obowiązków majątkowych swego poprzednika. Przejęcie praw i obowiązków w tych okolicznościach nie wymaga podejmowania żadnych dodatkowych czynności na gruncie stosunków cywilnoprawnych.
Jednak… w momencie sukcesji, co do zasady przekształceniom towarzyszy też sukcesja uniwersalna praw i obowiązków, tj. przejście wszelkich praw i zobowiązań z jednego podmiotu na drugi. Przekazywane są wszelkie zobowiązania, działania tj. przetarg nieograniczony, czy działanie w ramach dynamicznego systemu zakupów, jak też określony sposób wykonywania usług, w tym również rozliczenia i realizacji zamówienia publicznego.
Sukcesja uniwersalna i wykonawcy zamówień publicznych.
W momencie sukcesji przy zamówieniach publicznych trzeba stworzyć plan sukcesji i zadbać o sprawne i prawne ich przekazanie.
Przedsiębiorca musi rozważyć wpływ restrukturyzacji na udzielenie zamówienia publicznego.
Jeżeli przekształcenie lub transakcja, której skutkiem jest sukcesja generalna, ma w tle postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, przedsiębiorca ma obowiązek stosowania zasady rozważności i przyjrzenia się temu, jaki wpływ będzie miała jego sukcesja na trwające postępowanie w ramach zamówienia publicznego.
A może on nie być taki oczywisty. Wiele zależy od tego na jakim jego etapie wykonania zamówienia publicznego dojdzie do sukcesji.
Różne etapy zamówień publicznych, to różne rozwiązania prawne podczas sukcesji.
Warto zacząć od tego, że następstwo prawne pod tytułem ogólnym, jakie towarzyszy sukcesji uniwersalnej nie narusza zasady w ustawie regulującej prawo zamówień publicznych. Prawo, które prezentuje nadmieniona ustawa w art. 7 ust. 3 mówi: „Zamówienia udziela się wyłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy”.
To nie oznacza, że zamówienie publiczne realizowane przez daną firmę nie przechodzi na następców prawnych. Przechodzi, tylko na różnych zasadach, w zależności od etapu realizacji zamówienia i momentu w jakim jest firma podlegająca sukcesji.
Przedstawię dwie sytuacje:
1.1 Sukcesja po zawarciu umowy o zamówienia publiczne
Jeżeli do restrukturyzacji w przedsiębiorstwie dochodzi po zawarciu umowy o zamówienie publiczne, wykonawca zamówienia musi liczyć się z drobnymi komplikacjami.
W przypadku gdy wykonawca, który udziela zamówienia zamawiającemu, będzie zastąpiony przez nowego wykonawcę w wyniku połączenia, podziału, przekształcenia, upadłości, restrukturyzacji lub nabycia dotychczasowego wykonawcy lub jego przedsiębiorstwa, o ile nowy wykonawca spełnia warunki udziału w postępowaniu, nie zachodzą wobec niego podstawy wykluczenia oraz nie pociąga to za sobą innych istotnych zmian umowy, dozwolona jest zmiana postanowień zawartej umowy lub umowy ramowej w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy.
Powyższe zdanie oznacza to, że te podmioty i firmy, które w jakimś stopniu opierają się o zamówienia publiczne, planując sukcesję, muszą bardzo precyzyjnie zaplanować również ramy postpowań w zamówieniach publicznych.
W efekcie sukcesja generalna, chociaż we wszystkich innych umowach nastąpi automatycznie, w przypadku umów o zamówienie publiczne wymaga aneksu do umowy. Zawarcie aneksu poprzedzi kontrola podmiotowa następcy prawnego.
1.2. Sukcesja i prawo zamówień publicznych w trakcie postępowania
W momencie kiedy sukcesja uniwersalna nastąpiła w trakcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, sytuacja wykonawcy nie jest zagrożona. Pozostaje jednak kwestia dokumentów i odpowiedź na pytanie: jakie dokumenty przedłożyć zamawiającemu?
Sytuacja pierwsza: jeśli formę prawną przedsiębiorstwo zmieniło przed złożeniem dokumentów weryfikowanych na potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu (dokumentów podmiotowych), to dokumenty powinno się złożyć już w odniesieniu do nowego podmiotu. Wynika to z faktu, że ustawa Prawo zamówień publicznych stawia najwyżej najbardziej aktualną dokumentację. Dokumenty przedmiotowe (te, które dokumentują wiedzę i doświadczenie) pozyskane dla podmiotu przed przekształceniem może przedłożyć z prawny następca.
Sytuacja druga: jeśli dokumenty zostały złożone i są na etapie oceny ofert, a w tym samym momencie zajdzie sukcesja, to zasadniczo wciąż będą to dokumenty odnoszące się do firmy której oferta jest analizowana (czyli przed przekształceniem).
Zamawiający jest chroniony prawnie i w tej sytuacji, dowiadując się o przekształceniu, może wezwać wykonawcę do przedstawienia i złożenia oświadczeń potwierdzających spełnianie np. warunków udziału, czy kryteria selekcji.
Kwestia ekspektatywy i zamówienia publiczne.
Pozostaje też kwestia ekspektatywy prawa w postępowaniach wielostopniowych. Często niedoceniana, a polecam zwrócić na nią uwagę. Opiera się ona o pytanie: czy następca prawny może uważać się za zaproszonego do złożenia oferty, jeżeli wcześniej zaproszenie skierowane było do poprzednika prawnego.
Co do zasady takie uprawnienie jest uznawane. Jednak zawsze trzeba pamiętać, że przekazując zamawiającemu informację o przekształceniu, wykonawca powinien poprzeć ją odpowiednimi dokumentami. One pozwolą zamawiającemu pozytywnie zweryfikować zaistnienie sukcesji.