Spis treści
Wstęp
Prawo dotyczy codziennego życia każdego z nas. Bez względu na to ile mamy lat, jaki jest nasz status zawodowy, czy też jak często (i czy w ogóle) odwiedzamy urzędy bądź sądy. Często zupełnie nie zdając sobie sprawy – bądź uświadamiając sobie te kwestie dopiero po powstaniu sporu – zawieramy umowy, znajdujemy się w orbicie prawa karnego czy administracyjnego. W tym kontekście to właśnie prawo cywilne – spośród wielu innych gałęzi ustawodawstwa – jest dziedziną prawa, z którą mamy najczęściej do czynienia. Nawet zupełnie nieświadomie. Na czym więc polega istota prawa cywilnego?
Prawo cywilne – na czym polega
Prawnicy – już od starożytności – podnoszą, że istotą prawa cywilnego jest równorzędność podmiotów, a więc brak (charakterystycznego dla prawa publicznego) podporządkowania jednego podmiotu drugiemu, zwłaszcza na linii państwo-obywatel. Trudno wchodzić we wszelkie meandry tej skomplikowanej definicji, nad którą znawcy prawa głowią się od pokoleń. Wystarczy na wskazanie jednej, podstawowej cechy prawa cywilnego.
Otóż w ramach tej gałęzi prawa stają naprzeciwko siebie dwa podmioty (osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne posiadające tylko zdolność prawną), które niczego nie mogą sobie nakazać. Mogą natomiast uregulować swoje relacje – np. biznesowe, handlowe, czy kwestie dziedziczenia – w taki sposób, jaki same uznają za stosowny. Oczywiście pamiętając o konieczności przestrzegania przepisów prawa.
Działy prawa cywilnego
Z tego względu przepisy prawa cywilnego, które najczęściej znajdują zastosowanie – obok części ogólnej Kodeksu cywilnego – to właśnie prawo zobowiązań, a więc mówiąc najogólniej regulacje dotyczące zawierania umów. Przecież właściwie każdy z nas, robiąc codzienne zakupy, zawiera umowę sprzedaży. Poza tym, pamiętając, że działy prawa cywilnego wynikają przede wszystkim z podziału wspomnianego Kodeksu, można wśród nich wyróżnić prawo rzeczowe oraz spadkowe.
W pierwszej kategorii mieści się cały szereg kwestii, wokół których ogniskuje się obrót nieruchomościami oraz ruchomościami. Natomiast w zakresie prawa spadkowego mieszczą się wszelkie zagadnienia dotyczące spadkobrania. Zwłaszcza sporządzania testamentu, oceny jego ważności, dziedziczenia ustawowego oraz procedur zmierzających do potwierdzenia nabycia i podziału spadku. Oczywiście to tylko najważniejsze spośród różnych gałęzi prawa cywilnego, niekiedy zalicza się do niego także prawo rodzinne opiekuńcze; handlowe czy prawo pracy.
Prawo cywilne – o czym każdy powinien pamiętać?
Prawo cywilne należy do jednej z najbardziej praktycznych dziedzin prawa. Każdy, kto staje przed koniecznością stosowania jego regulacji, bądź po prostu interesuje się ich treścią, powinien pamiętać o kilku podstawowych sprawach. Przede wszystkim to strony stosunku cywilnoprawnego decydują o jego treści. Oznacza to np. że przy umowie kontrahenci mogą swobodnie ustalić zasady umowy. Przyszły spadkobierca uczynić swoim spadkobiercą – na mocy testamentu – kogo tylko chce.
Z drugiej jednak strony swoboda ta nigdy nie jest nieograniczona. Limitują ją przede wszystkim przepisy prawa zaliczane do bezwzględnie obowiązujących. to takie, które może zmienić tylko ustawodawca, oraz tzw. zasady współżycia społecznego, czyli powszechnie przyjęte wartości. Podmiotom prawa cywilnego – czyli osobom fizycznym, prawnym oraz jednostkom organizacyjnym posiadającym jedynie zdolność prawną – nigdy nie wolno ich przekraczać.
Źródła prawa cywilnego
Ustawa, które przede wszystkim reguluje prawo cywilne, to Kodeks. Jednak poza Kodeksem cywilnym istnieje wiele innych ustaw odnoszących się do wskazanej tu tematyki. Do tego należy doliczyć szereg innych aktów, chociażby umów międzynarodowych i rozporządzeń. W każdym razie prawo cywilne to w istocie rozbudowana i skomplikowana dziedzina prawa. Stosowanie jej wymaga głębokiej wiedzy – opartej o lata studiów – oraz sporego doświadczenia, wynikającego ze stosowania prawa w różnych sytuacjach.
To zaś oznacza, że w przypadku problemów związanych z prawem cywilnym warto skorzystać z pomocy specjalisty od takich spraw – posiadającego odpowiednie umiejętności. To daje duże szanse na wygranie przed sądem. W prawie cywilnym liczą się przede wszystkim argumenty przedstawiane przez strony. Zwłaszcza co do rozumienia często niejednoznacznych przepisów, które mogą być interpretowane na różne sposoby. Bardzo często w takich sprawach należy także ustalić, na co dokładnie umówiły się strony. Dlatego wiedza i doświadczenie prawnika podejmującego się prowadzenia procesu cywilnego są nieodzowne, aby liczyć na wygranie sprawy sądowej.