Spis treści:
- Jak prawo definiuje tajemnicę przedsiębiorstwa?
- Jak zabezpieczyć informacje poufne?
- Czym jest umowa non-disclosure agreement, czyli zakaz konkurencji na piśmie.
- Czym skutkuje ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa?
Niedocenianym i istotnym składnikiem działalności gospodarczej jest tajemnica przedsiębiorstwa. To dzięki danym chronionym umową o zakazie konkurencji firmy zyskują przewagę i mogą utrzymać się na rynku.
1. Jak prawo definiuje tajemnicę przedsiębiorstwa?
Pojęcie tajemnica przedsiębiorstwa ogólnie definiuje Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o Zwalczaniu Nieuczciwej Konkurencji. Na jej podstawie traktuje się tajemnicę przedsiębiorstwa jako:
„informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje wartościowe: gospodarczo, które w całości albo w szczególnym zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji, lub też nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności”.
W polskim ustawodawstwie wyróżniono też pojęcie tajemnicy przedsiębiorcy. Ustawowo określa się ją jako: „prawo do informacji publicznej podlegające ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Warunkiem uznania za tajemnicę przedsiębiorcy jest spełnienie elementów formalnego i materialnego określonych dla tajemnicy przedsiębiorstwa”.
W 2019 roku pojawiły się przesunięcia w przepisach. Sygnalizuję, bo są istotne dla części obowiązujących już umów o poufności. Chodzi o przestawienie numeracji artykułów. Ta drobna zmiana powoduje, że w umowach o poufności, zapisy zawierają błędne wskazanie, na art. 11. ust. 4, który teraz odnosi się do sposobu wykorzystania i ujawnienia informacji, a nie ich definicji.
2. Jak zabezpieczyć informacje poufne?
Zabezpieczenie informacji, które mają istotne znaczenie dla firmy, jest jedną z podstaw biznesu. Są to informacje handlowe, finansowe, plany i strategie rozwoju firmy. Pod tę kategorię podlegają również bazy danych klientów i kontrahentów, informacje o produktach i usługach oraz know-how.
Jak je zabezpieczyć podpisując np. umowę projektową z zewnętrznym wykonawcą?
W obrocie powszechne są pisemne umowy non-disclosure agreement, w skrócie NDA.
3. Czym jest umowa non-disclosure agreement, czyli zakaz konkurencji na piśmie.
Umowa NDA to w zasadzie umowa o zakazie konkurencji. Dobrze skonstruowana powinna zawierać elementy, które zabezpieczą interesy przedsiębiorcy. Jest dość powszechnie zawieraną umową. Może mieć dwie formy:
· Forma odrębnej umowy.
· Forma części innej umowy (np. o pracę) – wtedy jest klauzulą poufności.
To tyle, co do formy, ale… dobra umowa NDA powinna zawierać kilka ważnych punktów. To umowa, która nie jest uregulowana w polskim prawie. Daje to możliwość do kształtowania jej postanowień dowolnie przez obie strony z utrzymaniem swobody umów. Dlatego przy jej konstruowaniu dobrze jest wiedzieć o co się oprzeć, żeby faktycznie była podstawą ochrony.
Powinno się w niej znaleźć:
Precyzyjne i jak najbardziej dokładne określenie i wskazanie informacji, które są przetwarzane w przedsiębiorstwie w kontekście poufnych. Nie wystarczy ogólnie wskazać na informacje techniczne, czy finansowe. Trzeba określić, jakie konkretnie informacje i dane są uważane za objęte poufnością np.: bazy danych klientów i kontrahentów, receptury czy specyfikacje techniczne konkretnych produktów.
Określenie, w jaki sposób informacje poufne mają być chronione przez osoby, które zostały zobowiązane do poufności. W umowie powinny znaleźć się postanowienia, które w szczególności będą opisywać np.: postępowanie z dokumentami. To ważne, bo inne procedury dotyczą pracowników, inne kontrahentów. Wiąże się to z możliwością wykazania w przyszłości, które działanie zobowiązanego jest naruszeniem umowy.
Określenie czasu obowiązku o poufności. Obowiązek ten trwa nie tylko podczas trwania umowy głównej (umowy zlecenia, czy o zatrudnieniu), ale też w czasie po jej wygaśnięciu. Tu moja uwaga, w 2016 r dyrektywa Parlamentu Europejskiego wprowadziła zmiany w sprawie ochrony niejawnego know-how i tajemnic przedsiębiorstwa. Zmieniła się tym samym polska ustawa o zakazie konkurencji i pracownika przestał obowiązywać ustawowy okres 3 lat do zachowania w poufności informacji od zakończenia pracy.
Więc warto pamiętać i skontrolować zawarte z pracownikami umowy o poufności pod kątem wskazania okresu obowiązywania postanowień umowy o poufności także po ustaniu stosunku pracy.
Skutki naruszenia zobowiązania do poufności. Tu też trzeba unikać ogólności i konkretnie wskazać jakie działania względem informacji poufnych są niedopuszczalne. Należy wskazać kary umowne, czy możliwość rozwiązania umowy o pracę. Takie zapisy nazywa się katalogiem naruszeń.
Wskazanie to jest istotne, bo umowa o poufności nie będzie obowiązywać w każdym przypadku, np. w sytuacji, kiedy informacja dotyczy umów zawartych z jednostkami sektora finansów publicznych. Te informacje, na podstawie wyroku z dnia 27 stycznia 2015 r., objęte są zasadą jawności i dostępne jako informacja publiczna.
4. Czym skutkuje ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa?
Na koniec krótko o skutkach wykorzystania, ujawnienia lub pozyskania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Wszystko to podlega pod czyn nieuczciwej konkurencji i łamie zakaz konkurencji.
W takim przypadku przedsiębiorca, może żądać od osoby, która dopuściła się czynu nieuczciwej konkurencji:
- usunięcia skutków tych działań;
- zaprzestania niedozwolonych działań
- oddania uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych.
- złożenia oświadczenia do wiadomości publicznej, raz lub wielokrotnie w odpowiedniej treści i formie np. w stacji telewizyjnej (na swój koszt). W oświadczeniu osoba, która dopuściła się czynu nieuczciwej konkurencji oświadcza, że informacja którą np. ujawniła stanowiła tajemnicę przedsiębiorstwa innego przedsiębiorcy.
- naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych.
- w przypadku kiedy czyn nieuczciwej konkurencji jest zawiniony –zasądza się odpowiednia kwotę pieniężną, z przekierowaniem na cel wsparcia kultury lub ochrony dziedzictwa narodowego.
Jeżeli powyższe nie skutkują, ustawodawstwo polskie, (w momencie, naruszenia umowy o zakazie konkurencji) przewiduje odpowiedzialność karną w postaci grzywny, ograniczenia wolności i kary pozbawienia wolności do 2 lat.