Dotacje na otwarcie firmy. Zmiany, crowdfunding i finansowanie społecznościowe dla firm.

Spis treści:

1. Crowdfunding – modne rozwiązanie dla działalności gospodarczej?
2. Czym więc jest finansowanie społecznościowe?
3. Rodzaje crowdfundingu.
4. Rozpoczęcie działalności gospodarczej i croudfunding – czy to działa?
5. Dyrektywa unijna i zmiany w 3 dokumentach prawnych.
6. Fundusze podwyższonego ryzyka, o ochronie inwestorów.
7. Crowdfunding i podjęcie działalności gospodarczej w świetle prawa.

14 lipca 2022 r. w życie weszła ustawa z dnia 7 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Ustawa stanowi implementację Rozporządzenia ECSP, które w kompleksowy sposób normuje rynek tzw. crowdfundingu, który w zasadzie był do tej pory tzw. „szarą strefą”.

Temat dotyczy różnych podmiotów gospodarczych. Zarówno tych planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej i otwarcie firmy, jak też tych, które funkcjonują na rynku i od lat starają się realizować potrzeby konsumentów. Być może starają się też o dotacje na otwarcie pododdziałów. W treści postaram się opisać zjawisko i zmiany w polskim prawie jakie podejmuje procedura otrzymania dotacji w ramach crowdfundingu.

1. Crowdfunding – modne rozwiązanie dla działalności gospodarczej?

Crowdfunding, w Polsce jest w zasadzie „nowym” odkryciem finansowania pomysłów. Zarówno tych opartych jedynie o projekt, jak też tych, za którymi stoi podjęcie i założenie własnej działalności gospodarczej.

Od kilkunastu lat w dużym stopniu ten rodzaj finansowania i takie dotacje na otwarcie firmy wykorzystywany jest wśród tych, którzy prowadzą zbiórki na cele charytatywne, wykonywania prac społecznie użytecznych, czy wśród osób, które gromadzą fundusze na realizację różnych prywatnych projektów i dotacje na otwarcie firmy.

2. Czym więc jest finansowanie społecznościowe?

Usługa finansowania społecznościowego, bo tak należy wyrażać się o tym mechanizmie, w zasadzie oznacza kojarzenie inwestorów z osobami, podmiotami, które chcą podjąć działalność gospodarczą lub takimi, którzy już ją prowadzą w ramach projektu z wykorzystaniem platformy finansowania społecznościowego.

Usługa ta obejmuje działania takie jak ułatwianie udzielania pożyczek lub subemisję i bezzwrotne dofinansowanie, które nie gwarantuje jakiejkolwiek emisji.

Celem świadczenia usług finansowania społecznościowego jest ułatwienie zdobycia finansów. Sama procedura otrzymania dotacji (np. na prowadzenie działalności gospodarczej) opiera się na pozyskaniu kapitału od większej liczby ludzi. Każda z osób inwestuje w zasadzie niewielkie kwoty za pośrednictwem publicznie dostępnego internetowego systemu informacyjnego.

W lipcu 2022 r. Polska wprowadziła ustawę regulujące takie działania finansowe. Prócz postanowień ogólnych, które określają wymogi w zakresie świadczenia usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz tryb wykonywania nadzoru i ewidencji działalności gospodarczej nad taką działalnością, ustawa wprowadza zmiany do wielu ustaw (patrz pnkt. 4 tego tekstu) .

3. Rodzaje crowdfundingu.

W finansowaniu społecznościowym wyróżnia się kilka ścieżek . Ogólne ujęcie rozbite jest na poszczególne rodzaje i tak, rozróżnia się:

1. Crowdfunding dotacyjny (charytatywny):

(donation-based crowdfunding)– Tutaj finansowanie jest w zupełności filantorpijne. Często spotkane wśród influencerów, twórców internetowych, naukowych, ale też projektów charytatywnych, prowadzących prace społecznie użyteczne według indywidualnego planu działania. Ten sposób realizują platformy crowdfundingowe, które narzucają określone warunki współpracy i jest na nich realizowanych kilkadziesiąt przedsięwzięć jednocześnie.

2. Crowdfunding oparty na przedsprzedaży:

(pre-sales crowdfundig)– osoby finansujące dostarczają środki dla danej usługi czy produktu, które po ich wykonaniu są im dostarczane przez beneficjenta i stanowią jego świadczenie wzajemne. W tym przypadku panuje zasada all or nothing i od niej zależy uzyskanie dotacji. W tym modelu wyprodukowano wiele gier komputerowych. Korzystają z niego parki technologiczne, ale przy tym finansowaniu należy mieć już konkretną dokumentację i sporządzić szczegółowy biznesplan.

3. Crowdfunding inwestycyjny (udziałowy):

(crowdinvesting, equity crowdfunding)– Tu finansujacy są inwestorami, którzy za wsparcie otrzymują świadczenie w postaci udziałów w przedsiębiorstwie. Poprzez to finansowanie inwestorzy otrzymują część kontroli nad spółką beneficjenta. Mają też oczekiwania co do osiąganych zysków poprzez późniejsze zbycie swoich udziałów/akcji lub otrzymanie wypłaconej przez spółkę dywidendy. Coraz częściej tą drogą podążają przedsiębiorcy, którzy właśnie w ten sposób pozyskują pieniądze na rozwój swojej działalności gospodarczej i biznesowej. Co interesujące, do lipca 2022 roku temat ten w Polsce nie był do końca uregulowany prawnie. Należy podkreślić, że mimo wejścia nowych przepisów, wciąż jest to zagadnienie mocno „ruchome”.

4. Crowdfunding oparty na nagrodach:

(rewards-based crowdfunding) – firmy/ osoby finansujące otrzymują nagrody i gratyfikacje ustalone wcześniej.  Zależne są od wysokości wpłaconych środków, które stanowią świadczenie wzajemne – nagrodę. Ten model jest bardzo popularny na polskim rynku pracy.

5. Crowdfunding dłużny (pożyczki społecznościowe):

(crowdlending, sociallending, peer-to-peer lending) – świadczenie finansujących jest o charakterze zwrotnym. Beneficjent jest zobowiązany do zwrotu wszystkich środków wraz z ustaloną wcześniej kwotą odsetek.

4. Rozpoczęcie działalności gospodarczej i croudfunding – czy to działa?

Oprę się tu o dane z raportu o finansach alternatywnych, które przedstawiło Centrum Alternatywnego Finansowania Uniwersytetu Cambridge (cały raport znajdziesz tutaj).

Raport pokazuje, że nowoczesne usługi finansowe w USA i w państwach azjatyckich są o wiele bardziej zaawansowane i rozwinięte niż w Europie. W azjatyckich państwach regionu Pacyfiku tak pozyskuje się ponad 200 miliardów dolarów w ciągu roku. W Europie natomiast jest to 8 mld.

Temat jest jednak bardzo aktualny. Głownie  w kontekście regulacji prawnych tego rozwijającego się sposobu na dotacje na otwarcie firmy, ale też w kontekście dynamizowania rynku pracy.

5. Dyrektywa unijna i zmiany w 3 dokumentach prawnych.

Ustawa, która weszła 14 lipca br. odnosi się do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (Unii Europejskiej) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 roku w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937.

Wyżej wymienione rozporządzenie stosuje się bezpośrednio.  Oznacza to, że kwestie w nim regulowane nie zostały całościowe zaimplementowane do polskiego prawa i zachodzi powoływanie się na treść rozporządzenia poprzez odniesienie.

Dlatego poniżej nakreślam trzy dokumenty, w których zaszły zmiany.

• Zmiany w Kodeksie spółek handlowych
• Zmiany w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi
• Zmiany w ustawie o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

6. Fundusze podwyższonego ryzyka, o ochronie inwestorów.

Przepisy Rozporządzenia ECSP regulują też ochronę inwestorów, na którą kładą duży nacisk. Szczególna uwagę przykuwa rozróżnienie inwestorów na dwie kategorie:

• inwestorów doświadczonych
• inwestorów niedoświadczonych.

Inwestorzy będą przydzielani do kategorii. Jednak niezależnie od tego, do której trafią, to każdy inwestor otrzyma od dostawcy usług finansowania społecznościowego arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, arkusz ten ma wymóg: składać się z sześciu stron A4 ,a w treści nie może zawierać przypisów innych od tych zawierających odniesienia do mających zastosowanie przepisów prawa.

Prawodawca unijny zaznaczył, że jedynym ze środków ochrony inwestorów jest ich możliwość swobodnego wyjścia z inwestycji. Tym samym prawa udziałowe spółek będące przedmiotem oferty udostępnianej za pośrednictwem dostawców usług finansowania społecznościowego powinny wykazywać cechę zbywalności. Dodatkowo każdy inwestor niedoświadczony ma prawo do czterodniowego „okresu namysłu”. W tym czasie  może wycofać się z inwestycji, bez poniesienia konsekwencji.

7. Crowdfunding i podjęcie działalności gospodarczej w świetle prawa.

Nowe rozporządzenie nakłada na platformy crowdfundingowe liczne obowiązki związane z ochroną interesów tych konsumentów, którzy postanowili zainwestować swoje środki pieniężne w oferowane projekty. Do zadań platform według nowej ustawy należy:

• informowanie o ryzyku, które wiązać się może z crowdfundingiem
• ostrzeganie, że takie inwestycje nie są typowym i pewnym sposobem oszczędzania pieniędzy.

Strony internetowe z platformami crowdfundingowymi w ramach realizacji tych obowiązków będą wyświetlać serię powiadomień i checkboxów.

• platformy i twórcy projektów będą mieć obowiązek przygotowania do każdej oferty odpowiednio sporządzonego arkusza kluczowych informacji inwestorskich (KIIS). W arkuszu tym muszą znaleźć się konkretne informacje.  Zawierać musi: informacje o twórcy i wspieranym projekcie czy przedmiot planowanej działalności gospodarczej, warunki zbierania funduszy, omówienie praw inwestorskich, podsumowanie wszelkich opłat i możliwych skutków prawnych. Dodatkowo arkusz nie powinien zawierać żadnych odwołań, ani przypisów z wyjątkiem tych, które odsyłają do obowiązujących przepisów prawnych. Dokument musi być jasno odróżnialny od treści marketingowych, a jego długość to max 6 stron A4.

Ustawa i nowe regulacje narzucają również obowiązki na inwestujących. Przed zainwestowaniem w konkretny projekt będą musieli przejść test. Test ma ocenić  ich podstawową wiedzę na temat finansów. Ma też ocenić wiedzę na temat ryzyka związanego z daną inwestycją, a także typów produktów crowdfundingowych oferowanych przez platformę.

Od wyniku tego testu i ustalonego profilu inwestora zależy ocena, czy wybrane projekty crowdfundingowe są dla niego odpowiednie.  To usługodawca będzie miał obowiązek go o tym poinformować.